Kant: AA I, PRINCIPIORUM PRIMORUM COGNITIONIS ... , Seite 400 |
|||||||
Zeile:
|
Text (Kant):
|
|
|
||||
01 | de actionibus, quas ut perpetrent, iam inde usqü a mundi satu atqü ortu | ||||||
02 | cautum est? | ||||||
03 | Confutatio dubiorum. |
||||||
04 | Quando necessitatem hypotheticam, in specie moralem, distinguimus ab | ||||||
05 | absoluta, non hic de vi atqü efficacia necessitatis agitur, utrum nempe res alterutro | ||||||
06 | casu magis vel minus sit necessaria, sed de principio necessitante | ||||||
07 | quästio est, unde nempe res sit necessaria. Equidem lubens concedo, hic nonnullos | ||||||
08 | philosophiä Wolffianä sectatores quodammodo a veri sensu deflectere, | ||||||
09 | ut, quod per rationum semet hypothetice determinantum catenam positum est, | ||||||
10 | adhuc a necessitate completa remotum aliquantulum sibi persuadeant, quia ab | ||||||
11 | soluta caret necessitate. Ego vero in hisce illustri antagonistä assentior, decantatam | ||||||
12 | omnium ore distinctionem vim necessitatis atqü certitudinem determinationis | ||||||
13 | parum elevare. Qümadmodum enim vero nihil verius et certo | ||||||
14 | nihil certius, sic nec determinato quicquam determinatius concipi potest. Eventus | ||||||
15 | mundani ita certo determinati sunt, ut präscientia divina falli nescia pari | ||||||
16 | certitudine et eorum futuritionem et oppositi impossibilitatem nexu rationum | ||||||
17 | conformiter perspiciat, ac si absoluto eorum conceptu oppositum excluderetur. | ||||||
18 | Hic vero, non quantopere, sed unde necessaria sit contingentium futuritio, cardo | ||||||
19 | est quästionis. Actum creationis mundi in Deo non ambiguum, sed ita certo | ||||||
20 | determinatum esse, ut oppositum Deo indignum, h. e. competere plane non | ||||||
21 | possit, quis est qui dubitet? Nihilo tamen secius libera est actio, quia iis rationibus | ||||||
22 | determinatur, quä motiva intelligentiä suä infinitä, quatenus voluntatem | ||||||
23 | certo certius inclinant, includunt, non a cäca quadam naturä efficacia | ||||||
24 | proficiscuntur. Ita etiam in actionibus hominum liberis, quatenus spectantur | ||||||
25 | ut determinatä, oppositum excluditur quidem, sed non excluditur rationibus | ||||||
26 | extra subiecti appetitum et spontaneas inclinationes positis, quasi homo vel | ||||||
27 | invitus inevitabili quadam necessitate ad patrandas actiones adigeretur; sed in | ||||||
28 | ipsa volitionum appetituumqü propensione, quatenus allectamentis repräsentationum | ||||||
29 | lubenter obtemperat, nexu, certissimo illo quidem, at voluntario, | ||||||
30 | actiones stabili lege determinantur. Quod actiones physicas et libertate morali | ||||||
31 | gaudentes intercedit discrimen, non nexus atqü certitudinis differentia absolvitur, | ||||||
32 | quasi hä solä ancipiti futuritione laborantes rationumqü colligatione | ||||||
33 | exemptä vaga et ambigua oriundi ratione frürentur; hoc enim pacto parum | ||||||
34 | commendabiles forent entium intelligentium prärogativis. Verum modus, quo | ||||||
35 | certitudo earum rationibus suis determinatur, omnem paginam facit ad libertatis | ||||||
36 | notam tündam; nempe nonnisi per motiva intellectus voluntati applicata eliciuntur, | ||||||
37 | cum contra ea in brutis s. physico-mechanicis actionibus omnia sollicitationibus | ||||||
38 | et impulsibus externis conformiter, absqü ulla arbitrii spontanea | ||||||
39 | inclinatione, necessitentur. Potestatem quidem actionis patrandä ad utramvis | ||||||
[ Seite 399 ] [ Seite 401 ] [ Inhaltsverzeichnis ] |