Kant: AA I, PRINCIPIORUM PRIMORUM COGNITIONIS ... , Seite 392

      
           
 

Zeile:

 

Text (Kant):

 

 

 

  
  01 determinantem. Antecedenter determinans est, cuius notio präcedit      
  02 determinatum, h. e. qua non supposita determinatum non est intelligibile.*)      
  03 Conseqünter determinans est, quä non poneretur, nisi iam      
  04 aliunde posita esset notio, quä ab ipso determinatur. Priorem rationem      
  05 etiam rationem cur s. rationem essendi vel fiendi vocare poteris,      
  06 posteriorem rationem quod s. cognoscendi.      
           
  07
Adstructio realitatis definitionis.
     
           
  08 Notio rationis secundum sensum communem subiectum inter ac prädicatum      
  09 aliquod nexum efficit et colligationem. Ideo desiderat semper subiectum      
  10 et, quod ipsi uniat, prädicatum. Si quäras rationem circuli, plane      
  11 non intelligo, ecquid sit quo quäris, nisi addas prädicatum, e. g. quod sit      
  12 omnium figurarum isoperimetrarum capacissima. Quärimus v. c. rationem      
  13 malorum in mundo. Habemus itaqü propositionem: mundus continet plurima      
  14 mala. Ratio quod seu cognoscendi non quäritur, quia experientia ipsius      
  15 vicem sustinet, sed ratio cur s. fiendi indicanda, h. e. qua posita intelligibile      
  16 est, mundum antecedenter respectu huius prädicati non esse indeterminatum,      
  17 sed qua prädicatum malorum ponitur cum exclusione oppositi. Ratio igitur      
  18 ex indeterminatis efficit determinata. Et quoniam omnis veritas determinatione      
  19 prädicati in subiecto efficitur, ratio determinans veritatis non modo criterium,      
  20 sed et fons est, a quo si discesseris, possibilia quidem quam plurima, nihil omnino      
  21 veri reperiretur. Ideo indeterminatum nobis est, utrum planeta Mercurius      
  22 circa axem revolvatur necne, siquidem ratione caremus, quä alterutrum ponat      
  23 cum exclusione oppositi; utrumqü tamdiu possibile manet, neutrum verum      
  24 respectu cognitionis nosträ efficitur.      
           
  25 Ut discrimen rationum antecedenter et conseqünter determinantium exemplo      
  26 illustrem: eclipses satellitum Iovialium nuncupo, quas dico rationem cognoscendi      
  27 suppeditare successivä et celeritate assignabili factä propagationis      
  28 lucis. Verum häc ratio est conseqünter tantum determinans hanc veritatem;      
  29 si enim vel maxime nulli afforent Iovis satellites, nec eorum per vices facta      
  30 occultatio, tamen lux perinde in tempore moveretur, quanquam cognitum forsitan      
  31 nobis non esset, s. ut ad definitionem datam propius applicem, phänomena      
  32 satellitum Iovialium, successivum lucis motum probantia, supponunt hoc      
  33 ipsum lucis ingenium, sine quo ita contingere non possent, ideoqü conseqünter      
  34 tantum hanc veritatem determinant. Ratio autem fiendi, s. cur motus      
           
    *) Huic annumerare licet rationem identicam, ubi notio subiecti per suam cum prädicato perfectam identitatem hoc determinat; e. g. triangulum habet tria latera; ubi determinati notio notionem determinantis nec sequitur nec präcedit.      
           
     

[ Seite 391 ] [ Seite 393 ] [ Inhaltsverzeichnis ]