Kant: AA XI, Briefwechsel 1790 , Seite 191

      
           
 

Zeile:

 

Text (Kant):

 

 

 

  
  01 Scheppers, die alzo zyne Wysheid en Goedheid aan de menschen      
  02 vertoont. Volgens Berkely, kan geene Mundus externus gelyken naar      
  03 onze Idëen: Het Extensum kan niet naar Waarheid geschilderd      
  04 worden in non extenso. Het materiale agt hy onmogelyk, om de      
  05 bekende absurda van de compositio en divisio continui . Ook stelt      
  06 Hy zulk eene Mundus externus volstrekt nutteloos en van geener      
  07 Waarde; een superfluum, 't welk nergens toe dient; dewyl doch, in      
  08 alle Systemata, vereischt wordt de tuischenkomst of mediatio der      
  09 Natuurwetten, der Wetten van Sensatie; om het prorsus heterogeneum ,      
  10 de mundus externus , om te scheppen, te trauscreare, tot een mundus      
  11 sensualis , in ieder geest. Tot Berkelys Natuurwetten, behoort uwe      
  12 form, of zonderlinge Conformatie van Ziel, volgens welke Tyd en      
  13 Ruim aanschouwingen zyn, en het Substratum van alle onze Voorstellingen.      
  14 De Bisschop zou zeggen: uwe Sensatien bewyzen geene      
  15 aussergeistliche Welt; zy indiceren, zy postuleren niets dergelyks.      
  16 Eene miraculeuse openbaring zou noodig zyn, om het aanwezen te      
  17 geloven. Mistchien zouden de Leibnitzianen Berkeley willen ondersteunen,      
  18 of ten minsten bystaan in het stryden, zeggende: de mundus      
  19 van Monaden is begryplyk; om dat de Substantien en Veranderingen      
  20 eenigzins analogisch zyn met de Waereld van Phoenomena. Phoenomena      
  21 van eene meile ausbreitung indiceren een proportioneel getal      
  22 en Energie van Monaden: Sensatien in een jaar tyds getuigen van      
  23 meer Veranderingen in de mundus intell. , dan comparat de      
  24 Sensatien in een Uur tyds. Wat is daar en tegen, de kantsche      
  25 Mundus vere existens? to το ΠΑΝ Syntagma vel Substantia      
  26 unica ? finitum vel infinitum? quantum vel quale? vivum aut      
  27 mortuum? Of zou het zyn Ens omniscium, omnipotens etc zo      
  28 als Berkeley? kan die geheele Mundus niet verdwynen, zonder nadeel      
  29 voor uw Systema? Hebben wy eenig interest by dezelve?      
           
  30 De Mogelykheid van Necessitas absoluta , of van het etwas      
  31 necessarium schynt niet bestriden, door Uwe leere van de Synthesis.      
  32 Dus zou het argum. a priori blyven. De Exceptie is ëenig, is noodig,      
  33 en zaakt niet aan het overige. Voor't overige, blyve het gezegde      
  34 over Synthesis en Dialectic. - Ik heb geen tyd over; maar zo ik      
  35 volgens p. 124 antwoord over M. M & Dr. J) nog eene kleine Verhandeling      
  36 schreef; zou ik my bepaalen tot deeze 2 capita. 1°, Vindiciae      
  37 arg. a priori contra K. en 2°, Berkeley en Kant vergeleken.      
           
     

[ Seite 190 ] [ Seite 192 ] [ Inhaltsverzeichnis ]